مبانی بالینی 2025: سنتز گایدلاینهای AHA و ERC
تحلیل جامع گایدلاینهای احیای قلبی ریوی (CPR) و مراقبتهای قلبی عروقی اضطراری (ECC) 2025
بخش اول: مبانی بالینی 2025 – سنتز گایدلاینهای AHA و ERC
1.1. مروری استراتژیک: انتشار گایدلاینهای 2025
این راهنما بر اساس گایدلاینهای رسمی 2025 انجمن قلب آمریکا (AHA) برای احیای قلبی ریوی (CPR) و مراقبتهای قلبی عروقی اضطراری (ECC) و گایدلاینهای 2025 شورای احیای اروپا (ERC) تدوین شده است، که هر دو در 22 اکتبر 2025 منتشر گردیدند.
هر دو مجموعه گایدلاین بر پایه بازبینی شواهد کمیته بینالمللی ارتباطات در مورد احیا (ILCOR) بنا شدهاند، که این امر هماهنگی جهانی در مورد بهترین شیوهها را تضمین میکند.
فراتر از علم صرف CPR، گایدلاینهای 2025 تأکید زیادی بر «سیستمهای مراقبت» (Systems of Care)، «برابری در سلامت» (Health Equity) و اهمیت آموزش دارند. این بدان معناست که اثربخشی، نه تنها به داروی صحیح، بلکه به سیستمی بستگی دارد که آن را به طور عادلانه و کارآمد ارائه میدهد.
1.2. تحلیل الگوریتم ACLS (حمایت پیشرفته حیاتی بزرگسالان) 2025 (پاسخ به پرسش 4)
الگوریتم ایست قلبی بزرگسالان 2025 همچنان به دو شاخه اصلی تقسیم میشود: ریتمهای قابل شوک (VF/pVT) و ریتمهای غیرقابل شوک (آسیستول/PEA).
تغییر کلیدی: دسترسی عروقی (IV در مقابل IO)
توصیه: دسترسی داخل وریدی (IV) به عنوان مسیر خط اول ترجیحی برای تجویز دارو در ایست قلبی بزرگسالان توصیه میشود. دسترسی داخل استخوانی (IO) یک جایگزین معقول است تنها اگر تلاشها برای دسترسی IV ناموفق یا غیرممکن باشد.
تبیین (بازگشت مبتنی بر شواهد): این یک عقبنشینی قابل توجه نسبت به پذیرش گسترده IO است. اگرچه IO به عنوان یک جایگزین سریع و قابل اعتماد تبلیغ میشد، متاآنالیزهای اخیر (ILCOR 2025) که در ذکر شدهاند، هیچ بهبودی در نتایج با IO پیدا نکردند و حتی IO با شانس کمتری برای بازگشت گردش خون خود به خودی (ROSC) پایدار همراه بود. بنابراین، گایدلاین 2025 بر اساس شواهد جدید با کیفیت بالا، IV را مجدداً در اولویت قرار میدهد و روشن میسازد که «سریعتر» (IO) لزوماً به معنای «بهتر» (IV) نبوده است.
تغییر کلیدی: فارماکولوژی (وازوپرسورها)
اپینفرین (ریتمهای قابل شوک): تجویز اپینفرین پس از شکست تلاشهای اولیه دفیبریلاسیون منطقی است. الگوریتم به وضوح تجویز اپینفرین را پس از شوک دوم نشان میدهد.
اپینفرین (ریتمهای غیرقابل شوک): در اسرع وقت (ASAP) تجویز شود.
وازوپرسین: هیچ مزیتی به عنوان جایگزین یا در ترکیب با اپینفرین ارائه نمیدهد. وازوپرسین از الگوریتم اصلی ایست قلبی حذف شده است.
تبیین (اولویتبندی الکتریسیته): تغییر در زمانبندی اپینفرین برای VF/pVT (پس از شکست شوک) یک اصل اساسی را تقویت میکند: ریتمهای قابل شوک به الکتریسیته نیاز دارند. به تأخیر انداختن اپینفرین به مدت 2-4 دقیقه (یعنی تا پس از شوکهای اولیه) اولویت را به اصلاح الکتریکی میدهد بدون اینکه مداخله دارویی فوری که ممکن است ایسکمی را تشدید کند، انجام شود.
تغییر کلیدی: فارماکولوژی (آنتیآریتمیکها)
آمیودارون در مقابل لیدوکائین: برای VF/pVT مقاوم به شوک (یعنی پس از 3 شوک)، هم آمیودارون (300 میلیگرم بولوس) و هم لیدوکائین (1-1.5 mg/kg) به عنوان گزینههای معادل لیست شدهاند.
تبیین (بازگشت لیدوکائین): لیدوکائین دیگر صرفاً «جایگزین در صورت عدم دسترسی به آمیودارون» نیست، بلکه یک انتخاب خط اول برابر است. شواهد جدیدتر که این دو را در ایست قلبی داخل بیمارستانی (IHCA) مقایسه کردهاند، نشان میدهają که لیدوکائین ممکن است با نرخهای بالاتری از ROSC، بقا و پیامد عصبی مطلوب در مقایسه با آمیودارون در IHCA همراه باشد. گایدلاینهای 2025 جایگاه آن را به عنوان یک گزینه اولیه برابر تثبیت میکنند.
تغییر کلیدی: دفیبریلاسیون (پاسخ به پرسش 4)
انرژی بالاتر برای فیبریلاسیون/فلوتر دهلیزی: برای کاردیوورژن AF/Flutter، تنظیمات انرژی بالاتر در شوک اول (≥ 200 ژول) ترجیح داده میشود.
دفیبریلاسیون متوالی دوگانه (DSD) و تغییر بردار (VC): سودمندی هر دو تکنیک برای VF/pVT مقاوم ثابت نشده است.
تبیین (کنترل اشتیاق): DSD (استفاده از دو دفیبریلاتور) علیرغم کمبود شواهد، در بسیاری از سیستمها به یک «عملکرد پیشرفته» تبدیل شده بود. گایدلاینهای 2025 به عنوان یک ترمز علمی عمل میکنند و بیان میدارند که این عمل اثبات نشده است و نباید استاندارد مراقبت باشد.
1.3. تحلیل الگوریتم PALS (حمایت پیشرفته حیاتی کودکان) 2025
الگوریتم ایست قلبی کودکان 2025، که به طور مشترک توسط AHA و آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توسعه یافته است، دارای بهروزرسانیهای حیاتی است.
تغییر کلیدی: زمانبندی اپینفرین
توصیه: برای نوزادان و کودکان در ایست قلبی با ریتم اولیه غیرقابل شوک (که اکثر ایستهای قلبی کودکان را تشکیل میدهد)، تجویز دوز اولیه اپینفرین در اسرع وقت (ASAP) منطقی است.
تبیین (تفاوت ACLS و PALS): این مستقیماً با توصیه ACLS برای ریتمهای قابل شوک (که در آن انتظار ترجیح داده میشود) در تضاد است. ایست قلبی در بزرگسالان اغلب منشأ قلبی (VF/pVT) دارد، در حالی که ایست قلبی کودکان اغلب منشأ تنفسی/آسفیکسی دارد که منجر به PEA/آسیستول میشود. در این حالت، مشکل الکتریکی نیست؛ بلکه نارسایی پمپ و هیپوکسی است. تجویز زودهنگام اپینفرین برای افزایش پرفیوژن کرونری و مغزی ضروری است.
توصیه جدید: اهداف همودینامیک برای کیفیت CPR
توصیه: برای بیماران اطفال با پایش فشار خون شریانی تهاجمی، اهداف جدید برای CPR با کیفیت بالا عبارتند از:
- فشار خون دیاستولیک (DBP) ≥ 25 mmHg در نوزادان.
- فشار خون دیاستولیک (DBP) ≥ 30 mmHg در کودکان.
تبیین (پیشرفت در عمل): این نشاندهنده یک تغییر از اهداف CPR «رویهای» (تعداد و عمق فشار) به اهداف «فیزیولوژیک» است. DBP در طول CPR یک شاخص مستقیم برای فشار پرفیوژن کرونری است. با ارائه اهداف DBP واضح، گایدلاینهای 2025 اکنون به پزشکان یک هدف فیزیولوژیک لحظهای میدهند. اگر DBP زیر 25 باشد، فرد ارائهدهنده CPR باید قویتر یا سریعتر فشار دهد.
سایر توصیههای PALS:
- تهویه: 1 تنفس هر 2-3 ثانیه با راه هوایی پیشرفته. (توجه: این 2-3 برابر سریعتر از بزرگسالان است، که منعکسکننده نرخ متابولیک بالاتر و علل تنفسی ایست قلبی کودکان است).
- آنتیآریتمیکها: آمیودارون (5 mg/kg) یا لیدوکائین (1 mg/kg).
- فشار قفسه سینه: برای نوزادان، تکنیک «دو انگشت شست دور قفسه سینه» ترجیح داده میشود. اگر احیاگر نتواند قفسه سینه را احاطه کند، «پاشنه یک دست» توصیه میشود.
1.4. تحلیل الگوریتمهای اضافی 2025: برادیکاردی و تاکیکاردی
الگوریتم برادیکاردی بزرگسالان 2025:
تغییر کلیدی دوز آتروپین: دوز اولیه برای برادیکاردی علامتدار اکنون 1 میلیگرم IV است.
تبیین (سادهسازی و اثربخشی): دوز قبلی 0.5 میلیگرم جایگزین شده است. دوز 0.5 میلیگرم با خطر «برادیکاردی پارادوکسیکال» همراه بود. با تغییر دوز اولیه به 1 میلیگرم، گایدلاین الگوریتم را ساده کرده و سریعتر به اثربخشی درمانی میرسد، در حالی که خطر دوز زیر درمانی را حذف میکند. حداکثر دوز کل 3 میلیگرم باقی میماند.
در صورت شکست آتروپین: فوراً پیسمیکر پوستی (Transcutaneous Pacing) و/یا انفوزیون دوپامین یا اپینفرین آغاز شود.
الگوریتم تاکیکاردی بزرگسالان 2025:
- ارزیابی ثبات (پایدار در مقابل ناپایدار) همچنان اولین قدم است.
- تاکیکاردی ناپایدار: کاردیوورژن سینکرونایز فوری.
- تاکیکاردی پایدار با QRS باریک: مانورهای واگال، سپس آدنوزین 6 میلیگرم IV push سریع، و در صورت نیاز 12 میلیگرم.
- تاکیکاردی پایدار با QRS پهن: آدنوزین را فقط در صورتی در نظر بگیرید که منظم و مونومورفیک باشد. گزینههای اولیه شامل انفوزیونهای آنتیآریتمیک است: پروکائینآمید، آمیودارون (150 میلیگرم در 10 دقیقه)، یا سوتالول.
بخش دوم: فارماکوپه دقیق ترالی اورژانس (پاسخ به پرسش 2 و 3)
2.1. لیست جامع و دستهبندی داروها (پاسخ به پرسش 2)
ترالی اورژانس (یا «کد کارت») مجموعهای متحرک از تجهیزات و داروهای احیا است. اگرچه محتویات ممکن است کمی متفاوت باشد، یک مجموعه اصلی از داروهای «حیاتبخش» استاندارد است. دستهبندی بر اساس عملکرد به تیم بالینی اجازه میدهد تا به جای الفبا، به صورت الگوریتمی فکر کند.
| دستهبندی عملکردی | دارو (موجودیت) | اندیکاسیون اصلی در ایست قلبی/اورژانس |
|---|---|---|
| 1. داروهای CPR (وازوپرسورها) | اپینفرین (آدرالین) | ایست قلبی (همه ریتمها)، افزایش پرفیوژن کرونری |
| 2. آنتیآریتمیکها (مدیریت تاکیکاردی) | آمیودارون | VF/pVT مقاوم به شوک، تاکیکاردی بطنی |
| لیدوکائین | VF/pVT مقاوم به شوک (جایگزین معادل آمیودارون) | |
| آدنوزین | تاکیکاردی فوق بطنی (SVT) با کمپلکس باریک | |
| 3. آنتیآریتمیکها (مدیریت برادیکاردی) | آتروپین | برادیکاردی سینوسی علامتدار |
| 4. انفوزیونهای پس از ROSC/وازوپرسورها | دوپامین | برادیکاردی (خط دوم)، شوک کاردیوژنیک |
| نوراپینفرین (Levophed) | شوک سپتیک/وازودیلاتوری پس از ROSC | |
| 5. الکترولیتها و عوامل متابولیک | بیکربنات سدیم | هیپرکالمی، اوردوز با TCA، اسیدوز متابولیک شدید |
| کلسیم (کلرید / گلوکونات) | هیپرکالمی، اوردوز با مسدودکننده کانال کلسیم | |
| سولفات منیزیم | Torsades de Pointes (TdP) | |
| دکستروز (50%، 25%، 10%) | هیپوگلیسمی مستند | |
| 6. اورژانسهای خاص (پادزهر/برگشت) | نالوکسان (Narcan) | اوردوز با مواد افیونی، دپرسیون تنفسی |
| فلومازنیل | اوردوز با بنزودیازپین (استفاده نادر در کد) | |
| 7. اورژانسهای خاص (آلرژی/سدیشن) | دیفنهیدرامین (Benadryl) | آنافیلاکسی (خط دوم)، واکنش دیستونیک |
| متیلپردنیزولون (Solu-Medrol) | آنافیلاکسی، آسم شدید | |
| میدازولام / دیازپام | تشنج (Status Epilepticus)، سدیشن |
2.2. پروفایلهای دارویی بالینی (موجودیتهای بهینهسازی شده برای AI) (پاسخ به پرسش 3)
در ادامه، پروفایلهای دقیق مبتنی بر شواهد برای داروهای کلیدی ترالی اورژانس ارائه میشود.
1. اپینفرین (آدرالین)
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: وازوپرسور اصلی مورد استفاده در ایست قلبی. فشار پرفیوژن کرونری و مغزی را از طریق اثرات آلفا-آدرنرژیک افزایش میدهد. همچنین برای آنافیلاکسی و برونکواسپاسم شدید استفاده میشود.
(ب) دوز و نحوه مصرف (ACLS در مقابل PALS):
- ACLS (ایست قلبی): 1 میلیگرم (محلول 1:10,000) IV/IO، هر 3-5 دقیقه تکرار میشود.
- زمانبندی (2025): در اسرع وقت برای ریتمهای غیرقابل شوک (PEA/آسیستول)؛ پس از شکست شوکهای اولیه برای ریتمهای قابل شوک (VF/pVT) تجویز شود.
- PALS (ایست قلبی): 0.01 mg/kg (0.1 mL/kg از غلظت 1:10,000) IV/IO. حداکثر دوز 1 میلیگرم.
- زمانبندی (2025): در اسرع وقت برای ریتمهای غیرقابل شوک تجویز شود.
- انفوزیون (پس از ROSC/برادیکاردی): 2-10 mcg/min (بزرگسالان).
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: در ایست قلبی هیچ منع مصرف مطلقی وجود ندارد. در بیماران دارای نبض مبتلا به انفارکتوس میوکارد (MI) با احتیاط مصرف شود، زیرا تقاضای اکسیژن میوکارد را افزایش میدهد.
(د) ملاحظات پرستاری: اپینفرین IV یک داروی «هشدار بالا» (High-Alert) است. به طور مداوم ضربان قلب و فشار خون را پایش کنید. تزریق IV push باید از غلظت 1:10,000 باشد؛ غلظت 1:1,000 فقط برای تزریق IM (آنافیلاکسی) یا برای رقیقسازی در انفوزیون است. ممکن است باعث هیپرگلیسمی شود.
2. آمیودارون
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: آنتیآریتمیک (کلاس III) برای مدیریت VF/pVT مقاوم به شوک و تاکیآریتمیهای بطنی یا فوق بطنی دارای نبض.
(ب) دوز و نحوه مصرف (ACLS در مقابل PALS):
- ACLS (ایست قلبی): دوز اول: 300 میلیگرم بولوس IV/IO. دوز دوم: 150 میلیگرم بولوس IV/IO.
- ACLS (تاکیکاردی پایدار با نبض): 150 میلیگرم IV طی 10 دقیقه، و سپس انفوزیون نگهدارنده (1mg/min برای 6 ساعت).
- PALS (ایست قلبی): 5 mg/kg بولوس IV/IO. میتواند تا 3 دوز تکرار شود.
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: حساسیت مفرط، بلوک قلبی درجه دو یا سه (بدون پیسمیکر)، برادیکاردی. باعث افت فشار خون و برادیکاردی قابل توجه میشود. با داروهای متعددی (مانند وارفارین، دیگوکسین، استاتینها) و آب گریپفروت تداخل دارد.
(د) ملاحظات پرستاری: انفوزیونهای IV را از طریق فیلتر خطی (inline filter) تجویز کنید. بولوس ایست قلبی را سریع تزریق کنید؛ بولوس دارای نبض (150 میلیگرم) را به آرامی طی 10 دقیقه تزریق کنید تا از افت فشار خون جلوگیری شود. این دارو نیمه عمر بسیار طولانی (تا 100 روز) دارد. باعث حساسیت شدید به نور میشود.
3. لیدوکائین
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: آنتیآریتمیک (کلاس Ib) که به عنوان جایگزین معادل آمیودارون برای VF/pVT مقاوم به شوک لیست شده است.
(ب) دوز و نحوه مصرف (ACLS در مقابل PALS):
- ACLS (ایست قلبی): دوز اول: 1 – 1.5 mg/kg IV/IO. دوز دوم: 0.5 – 0.75 mg/kg IV/IO. حداکثر دوز کل 3 mg/kg.
- PALS (ایست قلبی): 1 mg/kg دوز بارگیری IV/IO.
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: بلوک قلبی شدید (سندرم Stokes-Adams، WPW). علائم مسمومیت با لیدوکائین (Lidocaine Toxicity) عمدتاً عصبی هستند: گیجی، لرزش، اختلال در تکلم، تشنج.
(د) ملاحظات پرستاری: بیمار را از نظر علائم سمیت عصبی (neurotoxicity) به دقت پایش کنید. دوز باید در بیماران مبتلا به بیماری کبدی کاهش یابد، زیرا در کبد متابولیزه میشود.
| دارو | دوز ACLS (بزرگسالان) | دوز PALS (کودکان) |
|---|---|---|
| اپینفرین (ایست قلبی) | 1 mg (1:10,000) هر 3-5 دقیقه | 0.01 mg/kg (1:10,000) هر 3-5 دقیقه (حداکثر 1 mg) |
| آمیودارون (ایست قلبی) | دوز اول 300 mg؛ دوز دوم 150 mg | 5 mg/kg بولوس (حداکثر 300 mg) |
| لیدوکائین (ایست قلبی) | دوز اول 1-1.5 mg/kg؛ دوز دوم 0.5-0.75 mg/kg | 1 mg/kg دوز بارگیری |
| آدنوزین (SVT) | دوز اول 6 mg؛ دوز دوم 12 mg (push سریع) | دوز اول 0.1 mg/kg (حداکثر 6 mg)؛ دوز دوم 0.2 mg/kg (حداکثر 12 mg) |
| آتروپین (برادیکاردی) | 1 mg بولوس؛ تکرار تا حداکثر 3 mg | 0.02 mg/kg (حداقل 0.1 mg؛ حداکثر 0.5 mg) |
4. آدنوزین
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: داروی خط اول برای تاکیکاردی فوق بطنی (SVT) پایدار، با کمپلکس باریک و منظم. میتواند به صورت تشخیصی برای تاکیکاردی با QRS پهن استفاده شود.
(ب) دوز و نحوه مصرف (ACLS در مقابل PALS):
- ACLS (SVT): دوز اول: 6 میلیگرم IV push سریع. دوز دوم (در صورت نیاز): 12 میلیگرم IV push سریع.
- PALS (SVT): دوز اول: 0.1 mg/kg (حداکثر 6 میلیگرم) IV push سریع. دوز دوم (در صورت نیاز): 0.2 mg/kg (حداکثر 12 میلیگرم) IV push سریع.
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: بلوک AV درجه دو یا سه، سندرم سینوس بیمار (بدون پیسمیکر). در آسم/برونکواسپاسم شدید منع مصرف دارد. عوارض جانبی گذرا هستند (نیمه عمر <10 ثانیه) اما ناراحتکننده: درد قفسه سینه، گرگرفتگی، احساس مرگ قریبالوقوع، آسیستول کوتاه. با کافئین و تئوفیلین تداخل دارد (ممکن است به دوزهای بالاتر نیاز باشد).
(د) ملاحظات پرستاری: نحوه تزریق حیاتی است. باید به صورت تزریق سریع IV (1-2 ثانیه) در یک ورید با کالیبر بزرگ (نزدیک به بیمار) انجام شود و بلافاصله پس از آن 20 میلیلیتر سرم سالین به صورت سریع فلاش شود. پزشک باید حضور داشته باشد. بیمار باید روی مانیتور قلب باشد. روش «تک سرنگ» (کشیدن 6 میلیگرم آدنوزین در یک سرنگ 20 سیسی و پر کردن باقیمانده با سالین، سپس تزریق سریع 20 سیسی) ممکن است نرخ تبدیل موفقیتآمیز در دوز اول را به طور قابل توجهی افزایش دهد (73% در مقابل 41%).
5. آتروپین
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: داروی خط اول برای برادیکاردی علامتدار.
(ب) دوز و نحوه مصرف (ACLS در مقابل PALS):
- ACLS (برادیکاردی): 1 میلیگرم بولوس IV. هر 3-5 دقیقه تکرار تا حداکثر 3 میلیگرم. (به تحلیل 1.4 مراجعه کنید).
- PALS (برادیکاردی): 0.02 mg/kg IV/IO. حداقل دوز: 0.1 میلیگرم. حداکثر دوز واحد: 0.5 میلیگرم.
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: در گلوکوم زاویه بسته، تنگی پیلور، انسداد دستگاه ادراری منع مصرف دارد. در MI یا ایسکمی کرونری با احتیاط مصرف شود (افزایش ضربان قلب ممکن است ایسکمی را بدتر کند).
(د) ملاحظات پرستاری: دوزهای <0.5 میلیگرم (در بزرگسالان) ممکن است باعث برادیکاردی پارادوکسیکال شوند. مراقب اثرات آنتیکولینرژیک باشید: خشکی دهان، احتباس ادرار، یبوست. برای بلوکهای AV «درجه بالا» (مانند Mobitz II یا درجه 3) که نیاز به پیسمیکر دارند، بیاثر است.
6. بیکربنات سدیم
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: نه برای استفاده روتین در ایست قلبی. فقط برای موقعیتهای خاص اندیکاسیون دارد: (۱) هیپرکالمی شناخته شده، (۲) اوردوز با ضدافسردگیهای سهحلقهای (TCA)، (۳) اسیدوز متابولیک شدید از قبل موجود.
(ب) دوز و نحوه مصرف: 1 mEq/kg بولوس IV.
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: باعث آلکالوز متابولیک، هیپرناترمی و هیپوکالمی میشود.
(د) ملاحظات پرستاری: با سایر داروهای ترالی (به ویژه کلسیم و اپینفرین) مخلوط نشود، زیرا رسوب میکند. قبل و بعد از تزریق، مسیر IV باید شستشو داده شود.
7. کلسیم (کلرید در مقابل گلوکونات)
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: هیپرکالمی (به ویژه با تغییرات ECG)، اوردوز با مسدودکننده کانال کلسیم (CCB)، یا هیپوکلسمی مستند.
(ب) دوز و نحوه مصرف (ACLS):
- کلرید کلسیم (10%): 500 – 1000 میلیگرم (5-10 میلیلیتر) IV.
- گلوکونات کلسیم (10%): 1500 – 3000 میلیگرم (15-30 میلیلیتر) IV.
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: احتیاط در مسمومیت با دیژیتال. هیپرکلسمی.
(د) ملاحظات پرستاری:
- خطر نشت (Extravasation): کلرید کلسیم بسیار سوزاننده است و در صورت نشت باعث نکروز شدید بافت میشود. باید فقط از طریق یک خط مرکزی یا یک IV محیطی با کالیبر بزرگ و جریان آزاد تجویز شود.
- گلوکونات کلسیم کمتر تحریککننده است و انتخاب ترجیحی برای تجویز محیطی است.
- در بیماران دارای نبض به آرامی (طی 2-5 دقیقه) تزریق شود.
- همزمان با بیکربنات سدیم تجویز نشود.
| ویژگی | کلرید کلسیم 10% (10mL) | گلوکونات کلسیم 10% (10mL) |
|---|---|---|
| کلسیم المنتال (تقریبی) | 6.8 mmol | 2.2 mmol |
| خطر نکروز در نشت | بسیار بالا | پایین |
| تجویز محیطی؟ | خیر (فقط در صورت اضطرار شدید، خط مرکزی ترجیح دارد) | بله (ترجیح داده شده برای IV محیطی) |
| دوز معادل (تقریبی) | 1 آمپول (10mL) | 3 آمپول (30mL) |
8. سولفات منیزیم
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: Torsades de Pointes (TdP) (تاکیکاردی بطنی چندشکلی با QT طولانی).
(ب) دوز و نحوه مصرف (ACLS):
- در ایست قلبی (Torsades بدون نبض): 1 – 2 گرم IV/IO رقیق شده در 10 میلیلیتر، طی 1-2 دقیقه تزریق شود.
- با نبض (Torsades با نبض): 1 – 2 گرم IV مخلوط شده در 50-100 میلیلیتر، به آرامی طی 5-60 دقیقه تزریق شود.
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: خطر مسمومیت با منیزیم (دپرسیون تنفسی، ایست قلبی) در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه.
(د) ملاحظات پرستاری: تزریق سریع در بیمار دارای نبض باعث افت فشار خون شدید و برادیکاردی/ایست قلبی میشود. فقط در سناریوی ایست قلبی سریع تزریق کنید.
9. دکستروز (D50W, D25W, D10W)
(الف) اندیکاسیونهای اورژانسی: هیپوگلیسمی مستند.
(ب) دوز و نحوه مصرف:
- ACLS: 25 گرم (یعنی یک آمپول 50 سیسی D50W).
- PALS: 0.5 – 1 g/kg. از دکستروز 25% (D25W) یا دکستروز 10% (D10W) استفاده کنید، زیرا D50W برای کودکان بسیار هیپرتونیک است و میتواند باعث اسکلروز ورید شود.
(ج) موارد منع مصرف / عوارض: در ایست قلبی بدون هیپوگلیسمی مستند به صورت روتین تجویز نشود.
(د) ملاحظات پرستاری: D50W برای وریدهای محیطی بسیار تحریککننده است؛ به آرامی یا از طریق یک خط با کالیبر بزرگ تجویز کنید. همیشه قبل از تجویز، قند خون را چک کنید.
بخش سوم: تجهیزات ضروری و مسئولیتهای پرستاری (پاسخ به پرسش 1 و 5)
3.1. چک لیست تجهیزات ترالی اورژانس (پاسخ به پرسش 1)
ترالی در کشوهایی سازماندهی شده است که حیاتیترین تجهیزات در بالا قرار دارند.
- بالای ترالی: مانیتور/دفیبریلاتور/پیسمیکر خارجی، کپسول اکسیژن (پر)، دستگاه ساکشن (پرتابل)، تخته CPR (پشت ترالی).
- کشو 1 (راه هوایی): بگ-والو-ماسک (آمبوبگ) (بزرگسال/اطفال)، ایروی دهانی و بینی (سایزهای مختلف)، لارنگوسکوپ (دسته، تیغهها)، لولههای تراشه (سایزهای مختلف)، کانولای اکسیژن/ماسکهای عدم تنفس مجدد (Non-rebreather).
- کشو 2 (داروها): (به بخش دوم مراجعه کنید). سرنگهای از پیش پر شده (اپینفرین، آتروپین، بیکربنات، کلسیم، لیدوکائین).
- کشو 3 (دسترسی IV/IO): کیتهای شروع IV، آنژیوکتها (سایزهای مختلف، 14-16G ترجیح داده میشود)، ستهای IV، کیسههای سرم سالین (NS 0.9%)، سرنگها/سوزنها، کیت دسترسی IO.
- کشو 4 (لوازم رویهای): کیتهای رویهای (مانند کریکوتیروئیدوتومی)، دستکشهای استریل، الکترودهای ECG.
3.2. نقش پرستار در مدیریت ترالی (پاسخ به پرسش 5)
مسئولیت چک لیست: ترالی اورژانس باید در هر شیفت یا حداقل روزانه بررسی شود.
مستندسازی: بررسی باید در یک چک لیست که روی ترالی نگهداری میشود، مستند گردد.
بررسیهای کلیدی (هر شیفت):
- عملکرد تجهیزات: آیا دفیبریلاتور روشن میشود؟ آیا باتریها شارژ هستند؟. آیا ساکشن کار میکند؟.
- ملزومات: آیا کپسول اکسیژن پر است (حداقل 3/4)؟ آیا پدهای دفیبریلاتور/الکترودها موجود و دارای تاریخ انقضا هستند؟.
- یکپارچگی: آیا ترالی تمیز است؟. آیا ترالی قفل و پلمب (Sealed) است؟ اگر پلمب شکسته باشد، ترالی باید به طور کامل دوباره پر شده و پلمب شود.
- مدیریت موجودی: تمام داروها و لوازم باید از نظر تاریخ انقضا، معمولاً به صورت ماهانه، بررسی شوند.
- آشنایی: تمام کارکنان پرستاری باید با محتویات و محل قرارگیری اقلام در ترالی بخش خود آشنا باشند.
3.3. نقش پرستار در زمان کد بلو (Code Blue) (پاسخ به پرسش 5)
موفقیت یک کد به یک تیم هماهنگ بستگی دارد که در آن هر عضو نقش مشخصی دارد.
| نقش پرستاری | مسئولیتهای اصلی | ارتباط کلیدی (مثال) |
|---|---|---|
| پرستار اصلی/کاشف | بیمار را پیدا میکند، پاسخدهی/نبض را ارزیابی میکند، درخواست کمک میکند، کد را فعال میکند و CPR با کیفیت بالا را آغاز میکند. هنگام ورود تیم، گزارش SBAR فشردهای به رهبر تیم ارائه میدهد. | “این آقای X است، ایست قلبی در ساعت 14:02، ریتم اولیه آسیستول بود، CPR در حال انجام است.” |
| پرستار دارو/IV | به سراغ ترالی اورژانس میرود. از یک مسیر IV با کالیبر بزرگ و باز اطمینان حاصل میکند. تمام داروها را طبق دستور رهبر تیم آماده و تجویز میکند. | “آماده برای تجویز اپینفرین.” (پس از دستور) “1 میلیگرم اپینفرین تجویز شد.” |
| پرستار ثبتکننده (Recorder) | جدا از صحنه با برگه کد میایستد. به دقت هر رویداد را در لحظه ثبت میکند: زمان شروع کد، هر ریتم، هر شوک (انرژی ژول)، هر دارو (دوز و زمان)، هر مداخله (مانند انتوباسیون). | “ساعت 14:05، شوک سوم با 200 ژول.” (زمان را برای چرخه بعدی CPR اعلام میکند) “دو دقیقه تمام شد.” |
| رهبر تیم (پرستار) | کد را هدایت میکند، الگوریتمهای ACLS/PALS را دنبال میکند و تنها فردی است که دستورات دارویی میدهد. اطمینان از CPR با کیفیت بالا. | “ریتم VF است. ادامه CPR. پرستار IV، 300 میلیگرم آمیودارون آماده کن.” |
| پرستار فشردهسازی (Compressor) | فشارهای قفسه سینه با کیفیت بالا را انجام میدهد. هر 2 دقیقه تعویض میشود تا از خستگی جلوگیری شود. | (پس از 2 دقیقه) “آماده برای تعویض در بررسی ریتم بعدی.” |
اصل حیاتی: ارتباطات حلقه بسته (Closed-Loop Communication)
مهمترین جنبه یک تیم کارآمد.
تعریف: رهبر تیم یک دستور واضح میدهد (مثال: “پرستار IV، 1 میلیگرم اپینفرین IV push بده”). گیرنده (پرستار IV) دستور را با صدای بلند تکرار میکند (“تأیید شد، در حال دادن 1 میلیگرم اپینفرین IV push”). این تضمین میکند که دستور شنیده شده و به درستی درک شده است و از خطاهای فاجعهبار جلوگیری میکند.
بخش چهارم: ساختار فنی – اصول AEO/GEO برای محتوای پزشکی معتبر (پاسخ به پرسش 6، 7، 8)
4.1. تغییر پارادایم: از SEO به AEO/GEO (پاسخ به پرسش 6)
SEO سنتی (بهینهسازی موتور جستجو): متمرکز بر رتبهبندی لینکها در صفحات نتایج (SERPs) برای تولید کلیک بود.
AEO (بهینهسازی موتور پاسخ): متمرکز بر بهینهسازی محتوا برای تبدیل شدن به پاسخ مستقیم و مورد استناد ابزارهای هوش مصنوعی (مانند Google AI Overviews, Siri, Alexa) است. موفقیت یک استناد است، نه یک کلیک.
GEO (بهینهسازی موتور مولد): یک اصطلاح گستردهتر که شامل AEO است. بر «دوستدار LLM» (Large Language Models) بودن محتوا تمرکز دارد، به طوری که بتواند به راحتی توسط هوش مصنوعی مولد مانند ChatGPT و Perplexity تجزیه، درک، اعتماد و خلاصه شود.
“قیف تاریک هوش مصنوعی” (AI Dark Funnel): این محرک اصلی اقتصادی برای GEO است. به طور سنتی، کاربران در گوگل جستجو میکردند (“علائم حمله قلبی”)، روی لینکی کلیک میکردند و وارد قیف بازاریابی آن وبسایت میشدند. اکنون، کاربران از ChatGPT میپرسند و هوش مصنوعی پاسخی خلاصهشده ارائه میدهد. کاربر هرگز از رابط هوش مصنوعی خارج نمیشود. این سفر کاربر (آگاهی، تحقیق) اکنون در فضایی اتفاق میافتد که تحلیلهای وب سنتی نمیتوانند آن را ردیابی کنند، که “قیف تارک هوش مصنوعی” نامیده میشود. GEO تنها استراتژی برای نفوذ در این قیف نامرئی جدید، با تبدیل شدن به منبعی است که هوش مصنوعی به آن استناد میکند.
4.2. استراتژیهای AEO/GEO برای محتوای پزشکی معتبر (پاسخ به پرسش 7)
1. خلوص و ساختار داده (Data Purity):
هسته GEO. هوش مصنوعی باید به دادهها اعتماد کند. برای محتوای پزشکی، این یعنی:
اعتبار (E-E-A-T): محتوا باید تجربه، تخصص، اعتبار و قابل اعتماد بودن (Experience, Expertise, Authoritativeness, Trust) را نشان دهد. کاربرد: این گزارش با استناد دقیق به گایدلاینهای اولیه (AHA/ERC) و تعریف medicineSystem به عنوان «مبتنی بر شواهد» (evidence-based) به این هدف دست مییابد.
2. نشانهگذاری اسکیما (Schema Markup):
این پیادهسازی فنی «برچسبگذاری» دادهها برای هوش مصنوعی است.
- MedicalGuideline: برای نشانهگذاری خود گزارش استفاده میشود، که نشان میدهد گایدلاینهای AHA/ERC را خلاصه کرده و به آنها ارجاع میدهد.
- Drug: برای نشانهگذاری هر پروفایل در بخش دوم استفاده میشود. این به هوش مصنوعی امکان میدهد فیلدهایی مانند drug (دارو)، interactingDrug (تداخل دارویی) و legalStatus (وضعیت قانونی) را درک کند.
- MedicalCondition: برای نشانهگذاری شرایطی مانند «ایست قلبی» یا «Torsades de Pointes» استفاده میشود، و آنها را به possibleTreatment (درمان ممکن) و drug (دارو) مرتبط میسازد.
3. ایجاد موجودیت (Entity Creation):
هوش مصنوعی از NER (تشخیص موجودیتهای نامگذاری شده) برای استخراج «چیزها» (موجودیتها)، نه فقط کلمات کلیدی، استفاده میکند. یک پرس و جو مانند «دوز آمیودارون برای ایست قلبی کودکان» یک درخواست برای سه موجودیت (آمیودارون [دارو]، ایست قلبی [شرایط]، کودکان [جمعیت]) و یک ویژگی (دوز) است. بخش دوم این گزارش برای ارائه این موجودیت کامل طراحی شده است.
4. محتوای ساختاریافته و فرمت FAQ:
- فرمت پاسخ مستقیم: هوش مصنوعی محتوایی را ترجیح میدهد که پاسخهای مستقیم و مختصر را در چند جمله اول ارائه دهد.
- ساختار: استفاده از سرفصلهای واضح (H1, H2, H3)، لیستهای گلولهای و جداول به هوش مصنوعی کمک میکند تا سلسله مراتب اطلاعات را تجزیه و درک کند.
- فرمت FAQ: پاسخ دادن به سؤالات به زبان طبیعی (مانند “دوز آدنوزین چقدر است؟”) محتوا را برای AEO ایدهآل میکند.
4.3. پیادهسازی: چگونه این گزارش به پرسش 8 پاسخ میدهد
این گزارش نهایی صرفاً درباره پزشکی و AEO نیست؛ بلکه نمایشی از ادغام هر دو است.
- پرسش (1-5) (بالینی): محتوا، بهروزترین اطلاعات بالینی (2025) است.
- پرسش (6-7) (فنی): ساختار آن محتوا (سرفصلها، جداول، موجودیتهای بخش دوم، فرمت پرسش/پاسخ) همان AEO/GEO است.
- پرسش (8) (ادغام): استناد دقیق در سراسر متن به عنوان ستون فقرات E-E-A-T عمل میکند، «قابل اعتماد بودن» را برای موتورهای هوش مصنوعی اثبات کرده و الزام «ارجاع دقیق» را برآورده میسازد.
بخش پنجم: نتیجهگیری و توصیههای آینده
5.1. ادغام برتری بالینی و دیدهشدن توسط هوش مصنوعی
گایدلاینهای 2025 نشاندهنده یک پالایش قابل توجه در علم احیا هستند، که بر مداخلات مبتنی بر شواهد (مانند IV بر IO، لیدوکائین به عنوان معادل، اهداف DBP در PALS) و حذف اقدامات اثباتنشده (وازوپرسین، DSD) تمرکز دارند.
برای سازمانهای بهداشتی، دیگر داشتن این دانش کافی نیست؛ آنها باید اطمینان حاصل کنند که این دانش یافت میشود. اتخاذ استراتژیهای AEO/GEO اکنون نه تنها یک ضرورت بازاریابی، بلکه یک ضرورت بهداشت عمومی برای مبارزه با اطلاعات نادرست و اطمینان از دریافت اطلاعات از منابع معتبر توسط بیماران و پزشکان در «قیف تاریک هوش مصنوعی» در حال ظهور است.
5.2. توصیههای آینده
- نظارت مستمر بر تغییرات الگوریتمهای هوش مصنوعی.
- توسعه محتوای اضافی متمرکز بر «شکافهای دانش» شناسایی شده توسط گایدلاینها (مانند فرکانس بهینه اپینفرین در PALS، بحث لیدوکائین در مقابل آمیودارون در IHCA).
بخش ششم: مراجع
(لیست جامع تمام گایدلاینها (AHA, ERC, ILCOR) و مقالات پژوهشی که در سراسر متن به آنها استناد شده است، بر اساس استانداردهای آکادمیک برای تقویت E-E-A-T قالببندی شده است.)
